ICONEN – DE RAMEN STAAN OPEN
Iconen en het Hoorns Byzantijns Mannenkoor
Overeenkomsten? Zeker!
Ieder – beeld en zang – geeft op geheel eigen wijze uitdrukking aan de eeuwenoude verhalen uit de Bijbel, verhalen over de barmhartige God, verhalen over de eeuwige hemelse vreugde, verhalen over de apostelen en de vele heiligen die de kerk kent.
Ogen open en kijk: de iconen zijn als vensters naar de onzichtbare wereld.
Oren open en luister: de klanken vertellen hun verhaal.
Zo worden de kijker en de luisteraar boven de dagelijkse werkelijkheid uitgetild.
Beeld en geluid gaan samen.
Afbeelding laat de verloren zoon zien.
Iconen
Wie een Oosters-orthodoxe kerk binnengaat, zal zich meteen omringd voelen door een veelheid aan iconen.
Die dienen niet ter verfraaiing van de gebedsruimte. De icoon heeft een functie: het zichtbaar maken van de onzichtbare wereld; een hemelse wereld.
Zij vertellen een verhaal. Maar ook: zij luisteren naar degene die zich wendt tot de icoon. Het zijn niet slechts geschilderde voorstellingen; degenen die afgebeeld staan, zijn op dat moment ook werkelijk voor de mensen die zich tot de icoon wenden, aanwezig. Ze fungeren als intermediair.
Ark van Noach
De hele geschiedenis door heeft de mens de behoefte gehad woorden te ondersteunen met afbeeldingen.
De rotstekeningen in sommige grotten, de opgravingen in Pompeï, de beelden van Grieken en Romeinen, middeleeuwse schilderijen, illustraties in boeken, de kruiswegstaties in de R.K. Kerk, overal wil men het woord ondersteunen met beelden.
In deze lijn moeten we iconen ”lezen”: geschilderde woorden.
Het woord icoon is uit het Grieks afkomstig. Eikónos.
Het betekent zoveel als tekening, beeld, afbeelding.
De iconen geven een afbeelding van Christus, Maria als moeder Gods, de apostelen, heiligen of van kerkelijke feesten.
Zij vertellen de verhalen die horen bij degene die afgebeeld is. De geboorte van Christus, de kruisiging, de opstanding, maar ook episodes uit het leven van de apostelen en heiligen.
Iconen, die meestal geschilderd zijn op houten panelen, zijn vervaardigd volgens vaste regels. Het is geenszins de bedoeling daarvan af te wijken. Kleuren hebben vaak een vaste betekenis. Iconen zijn niet door de maker gesigneerd. Het gaat niet om de schilder. Die is niet belangrijk. Het gaat erom wat er afgebeeld staat. De maker is slechts doorgever van de boodschap: de boodschapper.
Heilige Isidora
Het is Gods hand die het schilderen begeleidde. Het gaat om de boodschap die de icoon verspreidt.
De iconen waren aanvankelijk vooral te vinden in landen waar het Oosters-orthodoxe Christendom beleden werd.Denk vooral aan Griekenland, Rusland, de Balkanlanden, Oost-Europa, maar ook Egypte en Ethiopië. Later heeft het verspreidingsgebied zich verder over Europa uitgebreid.Hoewel het maken van iconen zich aanvankelijk beperkte tot de kloosterlingen, zijn er toch ook heel veel niet geestelijken die zich gespecialiseerd hebben in het schilderen van iconen.
De icoon wint aan kracht als hij door een priester is gewijd.
Het Hoorns Byzantijns Mannenkoor zet in het brengen van liturgische liederen de traditie van de beleving van het christendom voort, maar dan op muzikale wijze.
De gezangen die het koor vertolkt, kunnen “hoorbaar” ervaren worden wat “zichtbaar” via iconen gebeurt.
https://www.ikonenmuseumkampen.nl/home
Sjuskaja Smolenskaja
De Sjuskaja Smolenskaja
Moeder Gods afbeelding van het type Hodegetria (“Zij die de Weg wijst”). De Moeder Gods heeft het Christuskind op de linkerarm en wijst met de rechterhand op Hem. Het Kind houdt een schiftrol in de linkerhand en maakt met de rechterhand een zegenend gebaar. Kenmerkend voor dit type afbeelding is dat de houding van Moeder en Kind wat statig/statisch overkomt en dat hun beider blikken geheel op de aanschouwer zijn gericht.
De Russische historie van de ikoon begint in 1046, als de Byzantijnse prinses Anna huwt met een Russische vorst en de ikoon in haar bruidsschat meeneemt. De vorst, Vladimir Monomach gaf de ikoon een ereplaats in de kerk in Smolensk, waar zij tot 1396 verbleef. Daarna verhuisde zij naar Moskou om in 1456 weer terug te keren naar Smolensk. Intussen was in Moskou een kopie van de ikoon gemaakt, die de naam Moeder Gods van Smolensk kreeg.
De Moeder Gods van Smolensk heeft in 1812 het moreel van de Russische troepen zodanig weten te versterken, dat zij Napoleon bij de Borodino hebben verslagen. In de Tweede Wereldoorlog is de originele ikoon verdwenen.
Op de polje van de ikoon zijn de aartsengel Michaël en een naakte nar om Christus’ wil voorgesteld, mogelijk Vasilij. Hij sleet zijn leven als asceet op het Rode Plein in Moskou en werd begraven in de Pokrov-kerk op het Rode Plein, meer bekend als de Basilius-kathedraal.
Het feest van de Moeder Gods Hodegetria van Smolensk wordt op 28 juli gevierd.